Ցուցահանդեսի փակումը հակաժողովրդավարական և հակասահմանադրական Է

Սեպտեմբերի 9-ին ականատես եղանք Հայաստանում ժողովրդավարական սկզբունքների անկման հերթական օրինակին։ Այս անգամ «քաղաքականացված» պիտակավորվելով՝ փակվել է ցուցահանդես։ ՀՀ մշակույթի փոխնախարար Արև Սամուելյանը «Ազատությանը» հայտնել էր, որ Թումանյանի տուն-թանգարանի նախաձեռնած՝ բոլշևիկյան բռնատիրության զոհերին նվիրված «Խավարում» խորագիրը կրող ցուցահանդեսի փակման պատճառը դրա «քաղաքականացված» լինելն է:

Ցուցադրությունը, որը նվիրված էր սովետական բռնատիրության լուսավոր զոհերին, պետք է բոլշևիկյան հեղափոխության սովետական դիսկուրսից տարբերվող այլընտրանքային լուսաբանում ներկայացներ, սակայն փակվել է՝ «քաղաքականացված» լինելու պատճառով։

«Մի քաղաքականացրեք»

Ընդհանրապես քաղաքականությունն ու դրան առնչվող հարցերը ապաքաղաքականացնելու ձգտումը Հայաստանում նորություն չէ։ «Մի քաղաքականացրեք» արտահայտությունը թերևս իշխող կառավարության ամենասիրած արտահայտություններից մեկն է։ Թեև հարց է ծագում, թե ինչպե՞ս կարելի է չքաղաքականացնել պատմության այն էջերը, որոնք վերաբերում են քաղաքական համակարգի փոփոխությանը՝ այն է Հայաստանի Առաջին Հանրապետության բոլշևիկների կողմից բռնի նվաճմանը։ Իրենց քաղաքական հայացքների պատճառով զոհված մարդկանց մահն արդեն իսկ քաղաքականացված է, հետևաբար այդ հարցն առանց քաղաքական բովանդակության անհնար է դիտարկել։

Հակասահմանադրական գրաքննություն

Ըստ ՀՀ սահմանադրության 8-րդ հոդվածի՝ «Հայաստանի Հանրապետությունում երաշխավորվում են գաղափարախոսական բազմակարծությունը և բազմակուսակցական համակարգը»։ Այլ կերպ ասած, համաձայն ՀՀ սահմանադրության՝ ՀՀ քաղաքացիներն ունեն սահմանադրական իրավունք տարակարծիք լինել քաղաքական հարցերի վերաբերյալ։  Հետևաբար, ցուցահանդեսի փակումը հակասահմանադրական է և սահմանափակում է ՀՀ քաղաքացիների բազմակարծության իրավունքը, որը ժողովրդավարական պետության հիմնաքարերից է։ Նույն կերպ վաղն էլ ՀՀ կառավարության մեկ այլ օրգան կարող է արգելել որևէ թերթի տպագրությունը, որի հոդվածները, ըստ իր կարծիքի, «քաղաքականացված են»։

«Խավարումի» քաղաքականացված փակո՞ւմ

Ուշագրավ է, որ ցուցահանդեսը բացվել էր դեռևս օգոստոսի 22-ին՝ նախապես համաձայնեցված լինելով Մշակույթի նախարարության հետ, քանզի ինչպես նշել էր մշակույթի նախարար Արմեն Ամիրյանը․ «Հայաստանի մշակույթի նախարարության բոլոր ՊՈԱԿ-ները պարտավոր են մեկամյա կտրվածքով իրենց ցուցադրությունները համաձայնեցնել նախարարության հետ»։ Հետևաբար, ինչո՞ւ պետք է փակվեր նախապես հավանության արժանացած ցուցահանդեսը։

Հիշեցնենք, որ թանգարանի տնօրեն Նարինե Թուխիկյանը մի շարք սպառնալիքներ է ստացել ցուցադրությունը նախաձեռնելու համար: «Զրպարտության հետևանքով ստիպված եղանք հավաքել ցուցադրությունը։ Որոշ մարդիկ դիմել են որոշակի կառույցների և, ենթադրում եմ, որպեսզի գործը գլուխ գա, դիմել են շանտաժի», – հայտարարել էր նա՝ պատմելով, որ ինչ-որ 70-ամյա փոխգնդապետ իրեն սպառնացել էր հեռախոսով։

Այդուհանդերձ, քիչ հավանական է թվում, որ ՀՀ ներսում նախկին ԽՍՀՄ ներկայացուցիչներն այնքան իշխանություն կամ կառավարության վրա ազդեցություն ունենան, որ կարողանան փակել տալ Հայաստանի ամենահայտնի թանգարաններից մեկում ներկայացված ցուցահանդեսը։

Ըստ այդմ, կարելի է ենթադրել, որ սա մեր իշխանությունների ներսում սովետական նոստալգիայի արձագանքն է: Մեր ներկայիս իշխանությունները դեռ չեն ազատվել սովետական անցյալից այնքան, որպեսզի կարողանան պարզ հայացքով հետ նայել ու անցյալի սխալների հետ առերեսվել։ Այսինքն, կարող ենք արձանագրել, որ Հայաստանի իշխանությունների ներսում գաղափարական սերնդափոխություն դեռ տեղի չի ունեցել։

Ինչևէ, անկախ պարզաբանումներից և սկզբնապատճառներից, սա հստակ հակաժողովրդավարական քայլ է, որը հակասում է Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրությանը։

Աննա Փամբուխչյան,
«Իրազեկ քաղաքացիների միավորում»

Առնչվող