Բանտային առողջապահության բարելավումը կնպաստի հանրային առողջապահության բարելավմանը

Հայաստանում գործող քրեակատարողական հիմնարկների առողջապահական հաստատությունները լիցենզավորված չեն և դրանցում մատուցվող առողջապահական ծառայությունների որակն էապես զիջում է քաղաքացիական բուժհաստատությունների մատուցած ծառայությունների որակին։

Թեև Հայաստանի կառավարության 2018 թվականի մարտին ընդունած որոշման համաձայն պետք է ստեղծվի «Քրեակատարողական բժշկության կենտրոն» պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունը, որն արդեն կլինի Առողջապահության նախարարության վերահսկողության ներքո և կլիցենզավորվի, ինչպես մյուս բուժհաստատությունները, այնուամենայնիվ, այդ գործընթացն ավարտին հասցված չէ, և բանտային առողջապահության կառավարումը դեռևս գտնվում է Քրեակատարողական վարչության բժշկական սպասարկման բաժնի ենթակայության ներքո։

Ինչպես նշվում է «Քրեակատարողական համակարգի հիվանդանոցային այժմյան ծառայությունների արդիականացման արդյունավետ մոդելների առաջարկման նպատակով իրականացված գնահատողական առաքելության արդյունքների վերաբերյալ» 2018 թվականին հրապարակված զեկույցում, ՀՀ քրեակատարողական համակարգում բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայություններ են մատուցվում 12 քրեակատարողական հիմնարկներում, այդ թվում՝ «Դատապարտյալների հիվանդանոց» քրեակատարողական հիմնարկում:

Սակայն, ի տարբերություն Հայաստանում գործող բոլոր մյուս առողջապահական հաստատությունների, քրեակատարողական հիմնարկների շրջանակում առողջապահական ծառայություններ մատուցող ստորաբաժանումները լիցենզավորված չեն:

Քրեակատարողական հիմնարկներում առողջության առաջնային պահպանման բաժանմունքները, կախված քրեակատարողական հիմնարկների չափից և հիմնարկում պահվող անձանց թվից, հիմնականում ունեն բժիշկներ (որպես կանոն նրանցից մեկը հանդիսանում է ստորաբաժանման պետ) և բուժքույրեր:

Երկրորդային բժշկական օգնության տրամադրումը իրականացվում է «Դատապարտյալների հիվանդանոց» ՔԿ հիմնարկում, որը ՀՀ քրեակատարողական համակարգում իր տեսակի մեջ միակ նման հաստատությունն է:

Ըստ վերոնշյալ զեկույցի, սույն հիվանդանոցն ունի նյութատեխնիկական և կադրային վերազինման խիստ անհրաժեշտություն: Հիվանդանոցում բացակայում է ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունքը, մինչդեռ դա երկրորդային բժշկական ծառայություններ մատուցող հաստատության համար պարտադիր պահանջ է:

Նման վատ պայմաններում հիվանդանոցային որակյալ բժշկական ծառայությունների մատուցումը հնարավոր չէ ապահովել:

Ներկայացվող զեկույցի համաձայն, անհրաժեշտ է, նախ, քրեակատարողական հիմնարկներում ապահովել առաջնային բուժօգնության ամբողջ ծավալը, ներառյալ բուժքույրական խնամքը, այդ թվում՝ հաշմանդամություն ունեցող ազատազրկված անձանց համար։ Անհրաժեշտ է նաև ապահովել պոլիկլինիկայի կազմակերպման մոդելի վրա հիմնված երկրորդային մակարդակի ամբուլատոր բժշկական օգնությունը և տուբերկուլոզով և դիմակայուն տուբերկուլոզով հիվանդների խնամքը:

Սրանով հանդերձ, որոշ դեպքերում քրեակատարողական հիմնարկներում պահվող անձանց համար քաղաքացիական հիվանդանոցներում պետք է իրականացվեն բարդ վիրահատական միջամտությունները և ախտորոշիչ, թերապևտիկ ու բուժքույրական այն միջամտությունները, որոնք պահանջում են համապատասխան բժշկական սարքավորումներ և/կամ փորձ։

Բանտերում առողջապահական վիճակը կարող է ուղիղ ազդեցություն ունենալ ազատության մեջ ապրող բնակչության առողջության վրա, քանի որ քրեակատարողական հիմնարկները սերտորեն կապված են համայնքների հետ: Ազատազրկված անձինք արձակուրդ են գնում, ընդունում եմ այցելուներ և երբեմն հաճախում են դրսում գտնվող աշխատանքային վայրեր կամ առողջապահական հաստատություններ: Ազատազրկված անձանց գերակշիռ մասը, ի վերջո, լքում է բանտը և վերաինտեգրվում հասարակությանը:

Ինչպես նշվում է զեկույցում, թեև քրեակատարողական հիմնարկներից հաղորդվող առողջապահական տեղեկատվությունը բավականին աղքատիկ է, փաստերը վկայում են այն մասին, որ քրեակատարողական հիմնարկներում տուբերկուլոզի բռնկումները նպաստել են տուբերկուլոզի դեպքերի աճին նաև տեղական համայնքներում:

Հետևաբար, բանտային միջավայրն ինքնին մարտահրավեր է ներկայացնում հանրային առողջապահության համար և ազատազրկված անձանց ֆիզիկական ու հոգեկան հիվանդությունների հարցի լուծումը կնպաստի հանրային առողջապահության բարելավմանը»։

Այս հրապարակումը պատրաստվել է Եվրոպական միության և «Բաց հասարակության հիմնադրամներ – Հայաստան» կազմակերպության ֆինանսական աջակցությամբ։ Հրապարակման բովանդակությունն արտահայտում է միայն «Իրազեկ քաղաքացիների միավորման» տեսակետը, այլ ոչ Եվրոպական միության և «Բաց հասարակության հիմնադրամներ – Հայաստան» կազմակերպության դիրքորոշումը։